Nederlands

Als leerkracht begrijp ik het belang van taalonderwijs en de cruciale rol die het speelt in de ontwikkeling van kinderen. In de 21e-eeuwse samenleving, die gekenmerkt wordt door diversiteit en meertaligheid, is een goede beheersing van het Nederlands essentieel. Het stelt kinderen in staat om volwaardig deel te nemen aan de maatschappij en helpt bij het begrijpen van complexe informatie en het kunnen communiceren in allerlei omstandigheden. Immers, 'Taal is het voertuig van de geest', aldus Driek van Wissen (Van Wissen, 1990) .

Bij het taalonderwijs moet men rekening houden met de diversiteit en meertaligheid van onze samenleving. In mijn klassen heb ik slechts één NT2 leerling gehad, maar bij haar legde ik de focus op tekstbegrip en woordenschat, in plaats van de algehele taalcompetentie. De gehele taalcompetentie bevat alle kennis en vaardigheden die een kind dient te bezitten om geschreven en gesproken teksten te kunnen begrijpen, evalueren en uiteraard gebruiken. Een kind dat geletterd is kan zich beter redden in allerlei situaties die om lezen of communicatie draaien, en zich daardoor beter ontwikkelen.

Nederlands taalonderwijs is ingedeeld in negen domeinen, die elk de nadruk leggen op een ander aspect van taalontwikkeling. Op de scholen waar ik les heb gegeven werden deze domeinen voornamelijk afzonderlijk gegeven, maar voor een goede ontwikkeling is een geïntegreerde aanpak noodzakelijk. De samenhang tussen de domeinen  bevordert betekenisvol leren en vergroot de effectiviteit van de lessen.

Voor goed onderwijs is het belangrijk dat leerlingen in realistische situaties leren taal gebruiken. Taal moet een functie hebben. De leerkracht let op toon, vorm, inhoud, doel, publiek en een kritische houding ten opzichte van de boodschap. Informatievaardigheden en mediawijsheid zijn hiermee onlosmakelijk verbonden. Een leerling moet weten wat hij voor zich heeft, voordat hij het kan gebruiken. Ten slotte zou, in mijn optiek, de nadruk moeten liggen op leesplezier en leesmotivatie. Veel lezen werkt aan alle domeinen.

Ik heb tot nu toe vooral gewerkt met methodes die het taalonderwijs op een bepaalde manier verzorgen. Dit helpt met het dagelijks werken aan de kerndoelen en zorgt voor een doorgaande lijn in de taalontwikkeling. Maar ik merkte dat sommige onderwerpen als veel lastiger worden ervaren dan andere. Zo merkte ik dat ze in groep 5 heel veel woorden konden schrijven, maar de betekenis ervan niet wisten. Daarvoor heb ik spelletjes bedacht waarmee we de les afsloten. Bij deze spelletjes kregen de leerlingen kaartjes met woorden erop, of ze hielden woorden bij op hun wisbordje. In tweetallen gingen ze dan aan de hand van een Gynzy-les de betekenis koppelen aan de woorden uit het woordpakket. Deze manier van werken zorgde voor een verhoogde betrokkenheid. Doordat de leerlingen overlegden konden ze van elkaar leren. Het wedstrijdelement maakte dat ze allemaal erg hun best deden om alle vragen goed te hebben.

Het is een uitdaging voor mij om een balans te vinden tussen het integreren van domeinen en het voldoen aan wettelijke kaders. Kerndoelen en referentieniveaus stellen streefdoelen, maar je moet ervoor zorgen dat de doelen werkelijk worden aangeboden. Voor het vak Leren-taal hebben we burgerschap, geschiedenis, muziek, Engels en Nederlands samengevoegd tot één lespakket, waarin de leerlingen aan de gang gaan met het thema 'oorlog en vrede', maar of een dergelijk pakket bruikbaar is in de praktijk, hangt van de school af.

Om goed taalonderwijs te geven heb ik natuurlijk kennis nodig. Hoewel ik de kennisbasistoets goed heb afgerond, merkte ik dat ik in groep 8 toch niet voldoende boven de stof stond. Daarom heb ik een abonnement genomen op onze Taal en enkele weken lang de beter-spellen-toetsjes gemaakt. Voor mij is grammatica een onderwerp wat ik soms lastig vind, maar door deze extra oefening ben ik hier een stuk sterker in geworden. Taalvaardigheid was voor mij in het eerste jaar van de PABO ook al een doel.

Taalonderwijs is van onschatbare waarde voor de ontwikkeling van kinderen. Als leerkracht zet ik me in om leerlingen te helpen hun taalvaardigheid te ontwikkelen en hen voor te bereiden op een gevarieerde en meertalige samenleving. Wat ik nog wil oefenen is het integreren van taalonderwijs in andere vakken, zonder dat dit extra lestijd oplevert en afbreuk doet aan het lesdoel van het gegeven vak.

Uitkomsten van de dagelijkse beter-spellen toetsjes.

Visie en activiteiten pakket voor leren-taal, en de bijbehorende beoordeling.