Muziek

Het is aangetoond dat muziek een positieve invloed heeft op verschillende aspecten van de ontwikkeling, zoals de sociaal-emotionele ontwikkeling (Bastian, 2001) en de ontwikkeling van het brein (Steel, Bailey, Zatorre & Penhune, 2013). Niet alle kinderen luisteren en ervaren thuis muziek, laat staan dat ze leren over allerlei muzikale aspecten. Daarom is muziekonderwijs op de basisschool zo essentieel.

Muziek kan bijdragen aan empathie, sociale verbinding, creativiteit, luisteren naar elkaar en de algehele kwaliteit van leven. Het brengt mensen samen, en zorgt daardoor voor wederzijds begrip, een belangrijke eigenschap om te bezitten als je op een positieve manier deel wilt nemen aan de samenleving. Bovendien is muziek overal aanwezig, zoals op de radio, op de tv, tijdens spelletjes en tijdens feestjes. Het maakt deel uit van ons dagelijks leven. In de klas kan muziek zorgen voor een positief leerklimaat waarin leerlingen gemoedelijk met elkaar omgaan.

Muziekonderwijs bestaat uit verschillende aspecten. Het ene is het ervaren van muziek door te luisteren, mee te zingen of te klappen, te dansen, het lezen van en over muziek, en tot slot bij het kijken naar voorstellingen. Het andere aspect is het uitvoeren en creëren van muziek door te zingen of te stampen, door een muziekinstrument te bespelen of een samenspel van dans, ritme en muziek te maken. Goed muziekonderwijs zorgt ervoor dat alle leerlingen systematisch de kennis, de vaardigheden en de instelling verwerven die ze nodig hebben om muziek te ervaren, uit te voeren en te creëren. Een school heeft de verantwoordelijkheid leerlingen breed te oriënteren via een diversiteit aan muzikale ervaringen. Dit kan door verschillende genres en  activiteiten aan te bieden, of door vakintegratie.

Door muziek aan te bieden kunnen leerlingen hun eigen muzikaliteit ontdekken, en zo hun talenten ontwikkelen. Het geeft ze de kans om muziek op meerdere manieren te ontdekken, zodat ze kunnen leren hoe muziek in hun eigen leven past. Tot slot kan het samen maken, luisteren en ervaren van muziek de groepscohesie versterken. Leerlingen kunnen zelf een oordeel vormen over muziek en er een eigen betekenis aan ontlenen. Muziek is immers niets meer dan gestructureerde klanken die bij ons betekenis en emotie oproepen.

Alle aspecten komen aan bod op verschillende leeftijden. Bij de kleuters is het vooral liedje zingen en ritmes klappen. Ze leren een beetje luisteren naar muziek en ontdekken hoe ze zelf muziek kunnen maken. De  middenbouwleerlingen zijn echt bezig met het ontwikkelen van hun eigen smaak. In groep 5 heb ik met de leerlingen liedjes van TikTok gezongen. Deze sloten aan bij hun belevingswereld. De afwisseling tussen de liedjes van Eigenwijs en popmuziek bracht ook een gesprek op gang over verschillende soorten muziek. In de bovenbouw hebben de kinderen behoefte aan diepgang. Ze zijn nog steeds bezig met het ontdekken van muziek, maar hebben nu ook ruimte voor muzikale vorming. In groep 8 heb ik 2 lessen muziek gegeven ter voorbereiding op een NNO-voorstelling getiteld: Concert voor Rafiq. Eigenlijk waren er 5 zeer uitgebreide lessen. Maar er waren maar twee dagen voor de voorstelling, dus ik heb de 5 lessen samengevat in 2 lessen. Bij deze lessen maakten de kinderen kennis met traditionele volksmuziek, ze leerden over tempoverandering en hoe een orkest in elkaar steekt. In de twee lessen heb ik alle liedjes aan bod laten komen; dit varieerde van een regendans tot feestliederen en klaagzangen.

Verder heb ik voor de musical van groep 8 de groep begeleid bij het zingen en toneelspelen. Doordat we met verschillende leerkrachten waren ging dit niet heel gestructureerd. Wat ik daarvan heb geleerd dat je zang en muziek in stadia moet opbouwen. In overleg met een collega ben ik tot het plan gekomen dat je eerst de woorden aanleert zonder de begeleiding. Daarna een couplet met refrein oefenen, en dit uitbouwen tot je het hele liedje kent. Daarbij hoort ook de stem opwarmen en zingen met volume. 

Mijn eigen kennis van muziek is relatief beperkt. Ik zou graag nog goed leren zingen en pianospelen, zoals ik ook aangeef in mijn visie op muziek. Ik ken inmiddels wel een redelijke lijst aan liedjes en heb geoefend met het effectief onderwijzen van muziek.